CONTOH KARYA AGUNG

HIKAYAT HANG TUAH 

Hikayat Hang Tuah merupakan penceritaan berkaitan seorang tokoh dan watak manusia yang bernama Hang Tuah. Pengarang mengolah jalan cerita berlatar belakangkan zaman Kesultanan Melayu Melaka. Hang Tuah telah berkhidmat dengan Kesultanan Melayu Melaka. Hang Tuah di gambarkan individu yang amat taat setia kepada raja sehingga sanggup melakukan apa sahaja. Hang Tuah telah menumpukan seluruh khidmat dan nyawanya kepada raja. Hang Tuah misalnya dianggap sebagai lambang kekuasaan dan kebesaran kerajaan Melayu Melaka. Nama-nama tempat yang digunakan di dalam hikayat sememangnya wujud dan seperti Melaka, Palembang, Inderpura, Temasik, China dan sebagainya. Dalam Hikayat Hang Tuah banyak memerihalkan kegiatan manusia. Hikayat Hang Tuah tidak mempunyai rangka masa yang jelas.  Hang Tuah dikatakan hidup sepanjang zaman Kesultanan Melayu Melaka dan hilang penceritaannnya selepas Melaka ditakluki oleh Portugis.
           Pelaku dan tokoh utama dalam Hikayat Hang Tuah banyak melampaui batas manusia. Kebolehannya yang luar biasa dicipta oleh penulis sehingga ada yang berpendapat bahawa Hang Tuah hanyalah suatu kisah dongeng sahaja. Hikayat Hang Tuah merupakan karya sastera epik. Menurut Abu Hassan Sham (1975), hikayat ini dianggap epik kerana ia menceritakan tentang kisah seorang pahlawan yang diagungkan oleh masyarakat, mempunyai sifat luar biasa, latar masa yang panjang dan latar tempat yang mencakupi seluruh dunia.

SULALATUS SALATIN / SEJARAH MELAYU 

Sulalatus Salatin Sejarah Melayu merupakan satu karya sejarah berkaitan kebangkitan, kegemilangan dan kejatuhan zaman Kesultanan Melayu Melaka yang ditulis oleh beberapa orang pengarang Melayu. Ketika Feringgi (Portugis) menakluk Melaka, salinan Sejarah Melayu telah dibawa ke Goa. Sejarah Melayu ditulis di Melaka dan dibawa bersama semasa Sultan Mahmud Syah berundur dari Melaka pada tahun 1511. Naskhah asal ini kemudian dibawa ke Johor dari Kampar pada tahun 1528. Portugis merampas naskhah Sejarah Melayu pada tahun 1536 semasa menyerang Johor Lama. Naskhah ini kemudian dibawa balik ke Johor oleh Orang Kaya Suguh. Terdapat sekurang-kurangnya 29 versi tetapi versi yang paling mashyur adalah versi Shellabear. Menurut pengenalan Sejarah Melayu naskah Shellabear, Yang diPertuan Raja di Hilir Sultan Abdullah Mu’ayat Syah ibni’l Sultan Abdul Jalil Syah telah mengutuskan Seri Nara Wangsa Tun Bambang untuk memerintah Bendahara Paduka Raja Tun Muhammad@Mahmud (Tun Sri Lanang) pada hari Khamis, 12 Rabiul Awal 1021 bersamaan 13 Mei 1612 agar menyunting salinan Sejarah Melayu yang dibawa oleh Orang Kaya Sogoh dari Goa/Gowa.Tun Sri Lanang telah menghasilkan sebanyak 15 bab dalam Sulalatus Salatin ini. Dalam setiap bab, dipecahkan pula kepada beberapa bab-bab kecil mengikut kesesuaian penulisannya. 

TUHFAT AL-NAFIS 

Karya Tuhfat al-Nafis yang bermaksud ‘hadiah paling berharga’ merupakan sebuah karya sejarah yang mengisahkan tentang sejarah Kepulauan Riau-Lingga, Siak, Kalimantan Barat, Sulawesi Selatan dan Betawi pada awal abad ke-19. Tuhfat al-Nafis merupakan buku sejarah karangan Raja Ali Haji, sasterawan dari Riau dan pangeran Kesultanan Riau-Lingga keturunan Bugis. Buku ini ditulis pada tahun 1885 dalam huruf Jawi. Karya tersebut juga merupakan kitab sejarah yg terpenting dalam kesusasteraan Melayu selepas Sulalatus Salatin karya Tun Seri Lanang, seorang Bendahara di Johor sekitar tahun 1612.

Penulisan karya agung ini telah dimulakan oleh Raja Haji Ahmad dan diteruskan hingga selesai oleh anaknya Raja Ali Haji. Memandangkan kedudukan mereka yg istimewa dalam kalangan ahli-ahli istana sezaman, kedua-dua tokoh tersebut dapat menggabungkan bakat dan pengalaman masing-masing untuk melahirkan satu sejarah bangsa Melayu yg unik. Menurut Virginia Matheson, penterjemah karya agung ini, pengarang Tuhfat al-Nafis lebih cenderung dengan suku kaum Bugis. Hal ini kerana tema Tuhfat al-Nafis dikatakan lebih cenderung kepada cerita raja-raja dan rakyat Bugis atau lebih dikenali sebagai Bugis-centric ( Arba’iyah Mohd Nor, 2002: 125).

Selain itu, pengarangnya juga menjadikan karya trsebut sebagai alat untuk mempertahankan kedudukan suku Bugis dalam Kesultanan Melayu terutamanya negeri Johor. Karya ini juga bukan sekadar mengangkat martabat kaum Bugis tetapi ia turut memuatkan sentiment atau gambaran tidak baik atau negative kepada musuh-musuh kaum Bugis seperti Raja Kecil dan suku kaumnya di Minangkabau dan kaum Melayu sendiri. Karya ini membawa pembacanya mengenali tentang kebudayaan, ketinggian dan kemakmuran perdagangan kerajaan Johor. Ia juga memaparkan kisah tentang pengalaman penduduk di sekitar gugusan kepulauan Melayu sebelum dan sesudah kedatangan kuasa-kuasa Eropah.Tuhfat al-Nafis memberikan gambaran yang cukup menarik berkisar tentang kehidupan harian di Pulau Penyengat iaitu pusat pentadbiran kerajaan. Karya ini menceritakan tentang sejarah Kerajaan Riau-Lingga, sebuah kerajaan Melayu selepas kejatuhan kerajaan Kesultananan Melaka. Menurut pengkaji, karya ini merupakan karya sejarah Melayu yang paling kompleks dan canggih antara semua karya Melayu yang dikarang sebelum abad ke-20. Latar peristiwa meliputi jangka waktu dari awal abad ke-17 hingga pertengahan abad ke-19. Tuhfat al-Nafis meliputi penceritaan tentang kerajaan Melayu di Semenanjung Melayu, Kalimantan Barat, Sulawesi Selatan, dan Betawi. Tuhfat al-Nafis dimulakan dengan ringkasan yang diambil daripada Sulalatus Salatin atau Sejarah Melayu. Kemudian, penulisannya menceritakan dengan lebih terperinci tentang sejarah Kesultanan Johor-Riau. Watak dinamik atau watak utama dalam Tuhfat al-Nafis adalah orang-orang Bugis yang dikatakan gagah dan berdiplomasi sehinggakan dapat meraih kedudukan penting di negeri-negeri Riau, Selangor, Sambas dan Matan-Sukadana.

Secara ringkasnya, bab-bab dalam karya Tuhfat al-Nafis merangkumi tajuk-tajuk yang berkaitan seperti Raja-raja Melayu Pertama dan Salasilah Melayu, Raja-raja Siak dan Salasilah Mereka, Salasilah Keturunan Bugis, Raja Kechik, Bugis di Mempawah, Perbalahan antara Perak dan Selangor, Belanda Menetap di Tanjung Pinang dan Tengku Husin Menjadi Sultan Singapura.

BUSTAN AL-KATIBIN 

Bustanu al-Katibin li’s-Sibyan al-Muta’allimin atau lebih dikenali sebagai Bustan al-Katibin  merupakan Kitab Perkebunan Jurutulis bagi Kanak-kanak yang Hendak Belajar. Kitab tersebut merupakan salah satu karya yang ditulis oleh penulis tersohor, ilmuwan dan budayawan Melayu terulung iaitu Raja Ali Haji yang berasal dari Pulau Penyengat, Kepulauan Riau. Karya tersebut merupakan tulisan paling awal yang berkisar tentang bahasa Melayu. Kitab yang mempunyai pelbagai maklumat tentang tatabahasa Melayu ini siap dikarang pada 1267 Hijrah bersamaan dengan tahun 1850 Masihi. Tulisan dalam karya ini menggunakan skrip tulisan Jawi/Arab yang berbentuk gaya khat jenis nasyta’lik. Jenis tulisan khat tersebut mempunyai ciri-ciri tulisan yang tegap, seimbang, konsisten dan indah.
             Raja Ali Haji telah membahagikan kitab ini kepada tiga bahagian kandungan. Tiga bahagian tersebut terdiri daripada bahagian Mukadimah atau bahagian pendahuluan, bahagian Fasal-Fasal yang mengandungi 30 Fasal kesemuanya dan bahagian Khatimah atau bahagian penutup. Bahagian Mukadimah membincangkan tentang kelebihan ilmu, akal, adab dan budi bahasa. Bahagian kedua dalam Bustan al-Katibin terdiri daripada 30 Fasal. Fasal-fasal tersebut pula dibahagikan kepada enam topik. Pembahagian enam topic tersebut adalah menikut fasal seperti Fasal 1 hingga Fasal 9, Fasal 10 hingga Fasal 13, Fasal 14 dan Fasal 15, Fasal 16 hingga Fasal 28, Fasal 29 dan Fasal 30. Fasal 1 hingga Fasal 9 membincangkan tentang peraturan ejaan Jawi bahasa Melayu. Peraturan tersebut menerangkan terdapat 30 abjad bahasa Arab dengan tambahan empat abjad lain, iaitu ca, ga, nga dan nya untuk digunakan sebagai fonem Melayu. Topik kedua yang dibincangkan dalam kitab tersebut adalah berkaitan huraian tentang kelas kata. Topik tersebut terletak dalam Fasal 10 hingga Fasal 13. Kelas kata dibahagikan kepada tiga golongan, iaitu kelas kata isim atau kata nama, kelas kata fi’il atau kata kerja dan kelas kata harf atau kata partikel. Fasal 14 dan Fasal 15 pula menerangkan tentang topik unit-unit tatabahasa yang terdiri daripada ayat atau klausa, frasa dan perkataan. Fasal 16 hingga Fasal 28 adalah berkaitan dengan pelbagai binaan sintaksis. Fasal 29 pula berkaitan prinsip dan peraturan menyusun perkataan dalam membuat karangan, iaitu perkara yang perlu diutamakan dan didahulukan dalam penulisan sesebuah karangan. Fasal 30 merupakan sambungan prinsip dan peraturan dalam Fasal 29. Pengarang, iaitu Raja Ali Haji menerangkan secara terperinci termasuklah penggunaan bahasa raja-raja.
             Selain itu, kaedah membuat surat kiriman lengkap yang terdiri daripada pendahuluan, kandungan dan penutup turut dibincangkan dalam fasal ini. Bahagian Khatimah atau bahagian penutup pula mengandungi tiga pesanan daripada Raja Ali Haji. Pesanan pertama ditujukan kepada para penuntut supaya sentiasa mematuhi adab, syarat dan peraturan menuntut ilmu. Pesanan kedua pula ditujukan kepada para guru. Para guru perlulah mengajar secara tertib mengikut susunan bab dan fasal. Pesanan terakhir ditujukan kepada para penyalin kitab tersebut supaya tidak mengurangkan atau melebih-lebihkan isi kandungan yang terkandung dalam kitab. Raja Ali Haji mengakhiri penulisan dalam kitab tersebut dengan selawat dan salam ke atas Rasulullah S.A.W, keluarga dan sahabatnya. Beliau juga memanjatkan kesyukuran kepada Allah S.W.T dengan ucapanal-hamdulillahi Rabbi ‘l-‘alamin.

HIKAYAT ABDULLAH 

Hikayat Abdullah merupakan satu karya agung yang memperihalkan pengalaman dan kisah hidup sebenar Abdullah bin Abdul Kadir Munsyi sejak dilahirkan sehingga meninggal dunia. Hikayat ini ditulis oleh Abdullah Munsyi. Catatan mengenai peristiwa yang berlaku dalam hidup Abdullah Munsyi juga diabadikan di atasa naskah cap batu dan tulisan Jawi di Singapura pada Mac 1949. Abdullah seringkali mencatatkan semua peristiwa yang berlaku di tempat kelahirannya iaitu Kota Melaka.

Selain itu, beliau juga mencatatkan tentang pelayarannya ke Singapura dalam hikayat ini dan mengkritik suasana sosial yang bersifat negatif pada ketika itu. Kritikan yang disampaikan oleh Abdullah turut menjurus kepada sikap pemerintah yang mementingkan diri dan mudah termakan dengan pujuk rayu penjajah serta sikap orang Melayu itu sendiri yang tidak mahu mengubah kehidupan mereka supaya menjadi lebih baik. Kritikan tersebut telah menyebabkan Abdullah digelar sebagai “Abdullah Paderi” oleh orang Melayu. Gelaran tersebut timbul juga disebabkan oleh kerana Abdullah sering membantu orang putih. Sebagai contoh ialah beliau ditugaskan untuk menyalin dan membaikpulih terjemahan Kitab Injil ke dalam bahasa Melayu bertulisan Jawi. Beliau turut mengkritik golongan penjajah iaitu dengan menyatakan bahawa golongan penjajah hanya tahu mengambil kesempatan atas kelemahan orang Melayu. Hikayat Abdullah yang diselenggarakan oleh Hamzah Hamdani mempunyai 23 bab. Setiap bab mempunyai cerita dan kisah-kisah yang tersendiri.

HIKAYAT RAJA-RAJA PASAI 

Hikayat Raja Pasai bermula dengan kisah dua orang raja yang bersaudara, iaitu Raja Ahmad dan Raja Muhammad. Pada awalnya, mereka ingin membuka negeri di Samarlangga. Ketika menebas hutan untuk membuka negeri, Raja Muhammad telah menemui seorang kanak-kanak perempuan dari sebuah pokok buluh. Lalu dia mengambil kanak-kanak itu, dan menjadikannya sebagai anaknya sendiri. Kanak-kanak itu dinamakan Puteri Betung. Raja Ahmad pula mendapat seorang anak lelaki yang dijaga oleh seekor gajah. Anak lelaki itu dinamakan Merah Gajah. Setelah dewasa, Puteri Betung dan Merah Gajah dinikahkan. Mereka mendapat dua orang anak lelaki yang diberi nama Merah Silau dan Merah Hasum.

Pada suatu hari, Merah Gajah melihat sehelai rambut Puteri Betung yang berwarna emas. Dia meminta untuk mencabut rambut itu dari Puteri Betung tetapi Puteri Betung tidak mengizinkannya. Namun demikian, Merah Gajah tetap mencabut rambut itu ketika Puteri Betung sedang tidur. Akibat daripada perbuatan itu, keluarlah darah putih dari kepala Puteri Betung kemudian beliau meninggal dunia. Apabila diketahui oleh Raja Muhammad, baginda sangat marah lalu membunuh Merah Gajah. Apabila Raja Ahmad mengetahui bahawa anaknya dibunuh, baginda terus melancarkan perang terhadap Raja Muhammad. Akhirnya, kedua-dua raja tersebut menemui ajal dalam peperangan tersebut.

Rujukan

http://karyaagung3022.blogspot.com/2013/05/contoh-karya-agung.html

http://karyagungsem4.blogspot.com/2013/05/definisi-karya-agung_8446.html

http://empatserangkai445.blogspot.com/

http://gwasastra.blogspot.com/p/definisi.html